BIB
3043 FONETIK ENGGAU FONOLOGI JAKU IBAN
Ngasilka munyi jaku
a.
Organ
artikulasyen
b.
Palan
artikulasyen
c.
Organ
dalam tubuh
A. Palan artikulasyen
-
Endur
ti betegu enggau organ artikulasyen lalu ngasilka munyi
-
Cto:
ngeli, gusi enggau kelekanit
B. Organ
dalam tubuh
-
Baka
lempuang, batang rekung, peti sura nyawa enggau epiglottis
ARTIKULASYEN VOKAL
I.
Munyi vokal
-
Nya
munyi jaku ti bisi didinga lalu lebuh ti ngasilka iya, peti sura nya begetar,
lalu angin ti dikesuhka ari lempuang pansut nengah rumbang rekung enggau rumbang
nyawa.
-
Munyi
vokal nya munyi ti diasilka enggau nadai sebarang utai ngempang pejalai angin
ari lempuang.
-
Bisi
enam iti vokal iya nya:
a.
Tiga
vokal mua
b.
Siti
vokal tengah
c.
Dua
vokal belakang
-
Semua
vokal ngembuan munyi ti bisi didinga
-
Munyi
vokal ditentuka gaya dilah lebuh nyebut leka jaku sereta chara nukangka mulut,
urung dilah, tukuh mulut enggau pemesai buka rumbang nyawa.
-
Angin
ari lempuang dikesuhka nengah rumbang rekung enggau rumbang nyawa lalu nadai
sebarang utai ngempang
-
Vokal
jaku iban
a.
Tiga
vokal mua [i], [e], [a]
b.
Siti
vokal tengah [Ə]
c.
Dua
vokal belakang [u], [o]
Vokal mua
-
Bekenaka
dilah, pemesai buka rumbang nyawa enggau gaya buka mulut
-
Palan
artikulasyen iya nya kelekanit kering
A. Vokal
mua ngerupit [i]
i.
Mulut
landai
ii.
Mua
dilah diangkat ngagai endur ti pemadu tinggi ba urung mua mulut
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
ikan, ipar, ibu (pun)
Biru, bila
(tengah)
Tali, beli,
guli (ujung)
B. Vokal
mua setengah ngerupit [e]
i.
Mulut
setengah landai
ii.
Mua
dilah diangkat tang bedau negu kelekanit kering sereta baruh mimit ari munyi
vokal [i]
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
pun-
Tengah-
kolej
Ujung- ngelese, sape
C. Vokal
mua setengah besai (Ɛ)
i.
Tukuh
mulut setengah landai
ii.
Mua
dilah diangkat tang bedau negu kelekanit kering sereta baruh mimit ari munyi
vokal [e] lalu ujung dilah negu gusi enggau ngeli baruh
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
engkah, empai-pun
Besai,
belaya- tengah
D. Vokal
mua besai [a]
i.
Tukuh
mulut landai/segala
ii.
Mua
dilah diturunka pengambis baruh
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
Pun- arang, asap
Tengah-
sabut
E. Vokal
tengah [Ə]- pandak
i.
Tukuh
mulut landai
ii.
Tengah
dilah diangkat ngambi betemu entara kelekanit kering engau kelekanit lemi
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
F. Vokal
belakang tinggi [u]
i.
Tukuh
mulut setengah muncung
ii.
Belakang
dilah diangkat ngagai endur ti pemadu tinggi ba kelekanit lemi
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
uji, upah
Buka,
gandum, bubur
Baju, lampu, sulu
G. Vokal
belakang setengah tinggi [o]
i.
Tukuh
mulut segala
ii.
Belakang
dilah diangkat ngagai endur pemadu tinggi ba kelekanit lemi tang baruh agi ari
munyi [u]
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
vi.
Cto:
optik
Topik
Koko
H. Vokal
belakang setengah baruh [Ɔ]
i.
Tukuh
mulut segala
ii.
Belakang
dilah diangkat tang apin negu kelekanit kering lalu baruh ari munyi vokal [o]
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
I. Vokal
belakang baruh [a]
i.
Tukuh
mulut segala
ii.
Belakang
dilah diangkat ngagai endur ke pemadu baruh
iii.
Kelekanit
lemi enggau akar dilah diangkat ke belakang unga lalu nutup rumbang idung
iv.
Angin
ari lempuang pansut nengah rumbang nyawa
v.
Peti
sura nyawa dirapitka awakka angin ti pansut ngetarka peti sura nyawa
No comments:
Post a Comment